Desensitizasyon eğitimi, üst ekstremite yaralanması ve ameliyatından sonra elde oluşan aşırı hassasiyet ve anormal duyunun giderilmesi için uygulanan bir tedavi tekniğidir. Bu teknik, vücudun belli uyaranlara karşı verdiği aşırı hassasiyet ve duyarlılığın azaltılması veya normalleştirilmesi amacıyla uygulanır.

El yaralanmalarından sonra, yaralanmanın şiddetine göre ameliyat gerekebilir. Yaralanmanın şiddetine bağlı olarak ameliyattan sonra eldeki histe azalma veya tamamen kaybolma görülebilir. Elde hissin olmadığı süreçte sinir uçları günde ortalama 1 mm olacak şekilde büyüme gösterir (Skirven ve ark., 2011). Ele his gelmeye başladığında elde aşırı duyarlılığın oluşması normaldir.

Aşırı duyarlılık (hipersensitivite), genellikle bir yara bölgesinde veya çevresinde sinir uçlarının abartılı bir reaksiyonudur. Bu süreçte duyarlılığın azaltılması ve normal duyarlılığın kazanılması için desensitizasyon-duyarsızlaştırma eğitimi uygulanır.

Hassasiyet, yaralanma olan bölge ve yaralanan sinirin inerve ettiği vücut bölümünde mevcuttur. Elde bulunan sinirler elde farklı cilt yüzeyini ve farklı kasları inerve ederler. Yaralanan sinire göre elde hassasiyetin hissedildiği bölgeler birbirinden farklıdır.

Aşırı duyarlılığın hissedildiği süreçte kişiler şu durumları yaşayabilir,

• Hassasiyet olan bölgeye biri normal şekilde dokunduğunda aşırı bir şekilde hassasiyet ve acı hissi
• Hassasiyet olan bölge bir yere değdiğinde aşırı hassasiyet ve acı
• Hassasiyet olan bölgeye giysiler değdiğinde rahatsız olunması
• Günlük yaşam aktiviteleri gerçekleştirilirken aşırı hassasiyet ve acı hissedilmesi
• Su değdiğinde aşırı rahatsız olunması
• Karıncalanma
• Ağrı
• Uyuşma
• Elin hiçbir yere değdirilmek istenmemesi, elin bir yastığın üzerinde dururken bile aşırı hassas hissedilmesi

gibi yaralanan sinirin inerve ettiği cilt yüzeyinin farklı durum ve koşullarda normalde rahatsız olmadığı doku, yüzey ve pozisyonlarda elin aşırı duyarlı, hassas ve rahatsız hissedilmesi yaşanabilir. Bu durumlara ek olarak cilde temas durumunda acı ve ağrı da hissedilebilir.

Bu süreçte kişiler genellikle elini ve kolunu korur, hareket ettirmek istemez ve cilde bir şeylerin değmesinden sakınır. Ancak bu süreçte ekstremitenin korunması değil aksine uygun uyaranlar kullanılarak cilt yüzeyine duyuların öğretilmesi ve duyarsızlaştırılması amaçlanmalıdır. Bu süreç uzman bir el terapisti ile yürütülmelidir. Ülkemizde ve dünyada duyu alanında çalışan el terapistlerinin sayısı oldukça azdır. Uygun yöntemler ile elde var olan aşırı hassasiyet ve duyarlılık giderilebilir.

Duyarsızlaşma eğitimi cilde rahatsızlık veren ancak bu rahatsızlığın tolere edildiği uyaranlardan ve dokulardan başlanarak, daha sert ve rahatsız edici uyaran ve dokulara doğru uygulanır. Uygulanan uyarana karşı hassasiyet azaldığında bir üst uyarana geçilir.

Desensitizasyon Eğitimi Ne Kadar Sürer?

Desensitizasyon terapisi, kişinin yaralanma şiddetine, ağrı ve acı eşiğine, duyuları yorumlamasına, beyin kognitif becerilerine göre değişmektedir. Duyusal uyaran materyali, tekrar sayısı, basınç gibi birçok farklı uygulama ile bu terapiler gerçekleştirilir. Terapilerin sık tekrarla yapılması çok önemlidir. Yalnızca terapist tarafından uygulanan seanslar yeterli olmayacaktır. Terapistlerin gösterdiği uyaranların, önerdiği şekilde ve önerdiği tekrar sayısı ile evde uygulanması gereklidir. Terapinin ve duyunun normalleşme süreci de bu parametrelere göre değişiklik göstermektedir.

Ameliyat yerinde ve çevresinde oluşan hassasiyetin, ağrının, uyuşukluğun ve karıncalanmanın geçmesi uygulanan terapiye göre değişiklik göstermektedir. Eğer ameliyat sonra geçmeyen ağrılarınız, ameliyat sonrası elinizde uyuşukluk ve hassasiyet varsa mutlaka duyu alanında uzman bir el terapisti ile görüşmelisiniz.

(Skirven ve ark., 2011): Skirven T.M., Osterman, A.L., Fedorczyk, J.M., Amadio, P.C.(2011). Rehabilitation of the hand and upper extremity,(Sixth edition). Philadelphia; Elsevier Mosby.